หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
เกษตรสืบสานวัฒนธรรมการแสดง โปงลางออนซอน
โดยธงชัย เปาอินทร์ KU.27 เรื่อง-ภาพ
งานเกษตรแห่งชาติหรือเรียกให้เก๋ก็ Kaset Fair ปีแรกที่ผมประทับใจตราบทุกวันนี้ก็เมื่อปีพ.ศ.2510 เมื่อผมเข้าไปเรียนที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผมเรียนวนศาสตร์(วิชาการป่าไม้) แต่ก็ไปช่วยสาวเกษตรลงแปลงปลูกผักจนมือแตก ครั้นตอนสาวไปขายในงานเกษตรแฟร์ ผมได้แต่เดินแอบๆไปดูผลงาน(สาวที่ไปช่วยลงแปลงขายผัก) เพราะใจไม่กล้าหน้าไม่ด้านก็เลยไม่ได้ภรรเมียเป็นสาวเกษตร ฮูย...เสียดายจัง
งานเกษตรแฟร์จึงยังมีมนต์เสน่ห์เหลือใจสำหรับผม ปีนี้ผมไปเดินชมการพัฒนาการด้านการเกษตรมากมายหลายอย่าง จนเมื่อยตุ้มจึงไปนั่งดูการแสดงบนเวที น่าทึ่งที่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กำแพงแสน เขาสืบสานตำนานวัฒนธรรมด้านการแสดง "โปงลางออนซอน" ซึ่งคณะนาฏศิลป์สุพรรณบุรี นำแสดง งดงามและอลังการ โชคดีที่ได้ไปชม ไม่งั้นเสียใจไปอีกปีหนึ่งทีเดียว
เวทีการแสดงกลางแจ้งยุคใหม่ใส่เหล็กเป็นระโยงระยาง มีป้ายสื่อโฆษณาว่าเป็นงานอะไร และก็มีอยู่เพียงครึ่งเดียว เว้นข้างล่างจนเห็นโครงเหล็กและเสาไฟ ฉากบนเวทีอย่างนี้ ถ่ายรูปยากที่สุด แต่อย่างไรก็ตาม ด้วยความพยายามของศิษย์แก่คนหนึ่งจึงมีภาพการแสดงมาให้ชมกันตามสมควร ประกอบกับเวทียกสูงมาก แต่คนถ่ายเตี้ยไปนิด ก็เลยต้องปีนบ้าง เขย่งบ้าง ยุงก็ชุมกันจนคันไปหมด เฮ้อ..เหนื่อย
ได้เวลาแสดง โฆษกจากวิทยาลัยนาฏศิลป์สุพรรณบุรี ทีท่าเป็นอาจารย์ผู้ควบคุมคณะ ประกาสเล่าเรื่องราวว่า นักเรียนวิทยาลัยนาฏศิลป์สุพรรณบุรีเหล่านี้เป็นลูกหลานเหลนจากรอบๆเมืองสุพรรณบุรี ราชบุรี นครปฐม กาญจนบุรี อ่างทอง ฯลฯ หน้าตาดำๆขาวๆผสมกันไป แต่อยู่ในวัยที่กำลังเรียน ศิลปะการแสดงที่จะแสดงคืนนี้เป็น โปงลางออนซอน เล่นของไกลเลย แต่ด้วยจิตวิญญาณของศิลปิน ย่อมได้
เปิดฉากด้วยการบรรเลงกลองสะบัดชัยศิลปะจากภาคเหนือ พร้อมกับนางรำที่สำแดงความเป็นสาวเหนือด้วยร่มกระดาษหลากสีและเครื่องนุ่งห่มตามวัฒนธรรมการแต่งตัวของเธอ ในวลี "ไก่งามเพราะขนคนงามเพราะแต่ง" จริงเจียวหนอ แต่ละอนงค์นางล้วนสวยงามและยิ้มหวานปานจะหยด ถ้าเป็นสำนวนคนเมืองก็ต้องว่า "งามขนาด" ซึ่งหมายถึงงามมาก สวยมากๆ
ผ่านไปชั่วขยับเดิน ก็เปลี่ยนเป็นเรื่องราวจากการแสดงตามวัฒนธรรมการแสดงจากแดนดินถิ่นอีสาน "โปงลางออนซอน" เครื่องบรรเลงที่ประกอบด้วย กลองมันๆ พิณเสียงหวานๆ โปงลางแปลกๆ แคนเสียงเว้าวอนและออนซอนหลายๆเด้ แถมด้วยลีลาการผิวโหวด จากลำไผ่ผสมผสาน คล้ายกับขลุ่ยของศิลปะภาคกลาง
ขาดไม่ได้เลยก็ นางฟ้อนผู้ดีดไห ซึ่งตั้งไว้มุมเวทีทั้งสองด้าน นางดีดไหสองนางนี้งามงดหมดจนเหลือใจ ลีลาการดีดดิ้นสลับการขยับเขย่งโยกเอวองค์ เมื่อครั้งอยู่ป่าดงริมฝั่งโขงก็เคยเดินข้ามเขาไปชม ลุ่มหลงจนนอนฝันถึง โอ้ แม่ช่างงามเร้าระริกใจเหมือนไฟบรรลัยกัลป์ วันนี้ได้ชมการดีดไหไหวระริกเข้าอีก ต้องขอบอก ยังไม่อยากตาย ปีหน้าจะมาชมใหม่
แน่นอนว่าการแสดงจากนาฏศิลป์นั้นต้องหลากหลาย ถึงบทของดาราตลก การละเล่นพื้นบ้าน หัวโต เรียกเสียงหัวเราะและรอยยิ้มให้หายเหนื่อย เป็นการแสดงที่มีมาเก่าก่อน แต่ว่ามาเล่นอีกกี่ครั้งก็ยังน่าขำ วันนี้ลีลาที่แสดงอาจแปลกตาไปบ้าง เช่นท่าหัวโตกุมขมับ อันเป็นกริยาเงียบไม่มีเสียงบรรยาย ผมก็เลยเสริมให้เสียเก๋ "ปวดหัว..บ้านถูกน้ำท่วม" ฮา!!
การแสดงฉากต่างๆนี่ ผู้กำกับการแสดงเข้าใจจัด สลับฟ้อน สลับเพลง แล้วก็สลับด้วยตัวตลก จากหัวโตก็มาถึงคราวเจ้าตัวตลกจากภาคใต้ ว่ากันว่าตัวตลกเหล่านี้ต้องฝึกลีลาเฉพาะอันเป็นศิลปะของเขานั่นคือการกระเด้งและกระเด้าบันเอวไหวระวิง แค่ว่านุ่งผ้าเตี่ยวใส่หน้ากาก ก็ขำก๊ากแล้ว มาเห็นลีลาท่ากระเด้ากระเด้ง มันชวนขำ ดูไม่ลามกจกเปรต แต่ขำกับเอวระเริงรัว
ฉากที่นักร้องผู้เอวไหวระริก ชวนฝันนั้น ไม่เบา เธอร้องด้วยน้ำเสียงที่ไพเราะแต่ปนเปื้อนด้วยรอยยิ้มที่ชวนให้ฝัน เอวเธอโยกและคลึงในผ้านุ่งซิ่นตีนจกเย้ายวนใจ ใครไม่เคยนึกมโนภาพสาวนุ่งซิ่นกระโจมออกอาบน้ำคงจะเชยเต็มที หรืออาจจะเพราะวัฒนธรรมนุ่งผ้าซิ่นกระโจมอกอาบน้ำสูญหายไปแล้ว เด็กๆรุ่นใหม่ก็เลยไม่รู้ว่า สาวนุ่งซิ่นนั้นงดงามเพียงใด
อาจารย์ผู้ควบคุมคณะได้ออกมาเล่าเรื่องของผีตาโขนเมืองเลย อันเป็นประเพณีแห่ผีตาโขน เป็นงานบุญหนึ่งของชาวด่านว้าย จังหวัดเลย ในเว็บไซต์ทองไทยแลนด์ดอทคอมก็เคยไปถ่ายมาอวดไว้นานมากแล้ว อยากรู้เรื่องราวเปิดย้อนไปชมดูได้ อาจารย์แนะนำด้วยว่าเครื่องแต่งตัวของการแห่ผีตาโขนและลีลาการละเล่นเป็นวัฒนธรรมประเพณีของชาวด่านซ้ายโดยเพาะ และนี่ก็ฝึกมาให้ชมจ้ะ
คณาจารย์และข้าราชการพนักงานของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ นั่งชมกันไปก็ยิ้มตามการแสดง อินกันไม่น้อย ส่วนนิสิตและชาวบ้านที่เข้ามาชมงานก็นั่งกันทั้งบนเก้าอี้และบนสนามหญ้า ขอบฟุตบาท ด้วยความสนใจ และก็ตั้งใจเอามากๆ ถึงแม้ว่ายุงจะชุมก็ทนกันได้ ส่วนตากล้องชราๆเช่นผมนั้นเดินไปเดินมาหามุมถ่าย...รูป เพื่อบันทึกไว้ในเว็บไซต์ให้คนทั่วโลกมีโอกาสชมการสืบสานวัฒนธรรมการแสดงของพี่น้องผงชาวไทยหลายๆภาค และคืนนี้ 9 ธค.54 จะมี "การปะกวดธิดาเกษตร"
การจัดงานเกษตรแห่งชาติปีพ.ศ.2554 ระหว่างวันที่ 3-11ธันวาคม ยังเหลืออีก 2 วันคือวันที่ 10-11 อันเป็นวันเสาร์และอาทิตย์ ใครที่ยังไม่ได้มาเที่ยว มาชม ก็อยากบอกกล่าวว่า มาแล้วไม่เสียดายเวลาหรอก ได้ทั้งความรู้ ได้ทั้งการพักผ่อนหย่อนใจ และได้ทั้งความสัมพันธ์ในครอบครัว ส่วนกลุ่มเพื่อนก็จะได้สำเริงสำราญกับกิจกรรมสนุกๆน่าสนใจของเหล่านิสิตเกษตร ขายผัก ชักรูป ปิ้งลูกชิ้น ดื่มน้ำสมุนไพร ขายลูกหม่อน ชวนส่องกล้องดูพระจันทร์ยิ้ม ฯลฯ
ขอขอบคุณคณาจารย์ที่เป็นผู้จัดงาน ขอขอบคุณนิสิตและพนักงานของมหาวิทยาลัยที่ร่วมใจกันเชิดชูคุณค่ามหาวิทยาลัย และขอขอบคุณเพื่อนผม ถวัลย์ จันทเลิศ รปภ.ที่คอยขับมอเตอร์ไซด์มาส่งหน้าประตู เดินกลับไกลๆก็คนแก่แล้ว บ่มีแฮงเด้อ
