ป่าล้อมบ้าน
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
รถตู้แล่นไปบนถนนลาดยางขนาด 2 ช่องจราจร ผ่าเข้าไปกลางหุบเขาบ้านสปัน อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน ผมนั่งหน้ารถตู้จึงมีโอกาสถ่ายรูปได้มากมาย ผมแหงนคอตั้งบ่าเพื่อมองขึ้นไปบนเทือกเขาสูงตระหง่าน ผมเห็นควันไฟลอยอิ่งขึ้นท้องฟ้า ผมกดชัตเตอร์กล้องเพื่อให้ได้ภาพนี้ ถนนเบื้อหน้าคดเคี้ยวไปตามไหล่เขา เทือกเขาสูงชันที่มีหมู่บ้านซ่อนตัวอยู่ในวงล้อมแห่งพงไพร หย่อมหนึ่งรอบหมู่บ้าน ผมถึงต้องตั้งชื่อว่าป่าล้อมบ้าน
ป่าล้อมบ้านบนเขาสูงแห่งหุบเขาสะจุก-สะเกี้ยง ช่วยป้องกันลมพายุที่พัดพรูผ่านในแต่ละวันแต่ละฤดูกาล ลมร้อนเมื่อหน้าร้อนมาเยือน ลมหนาวเมื่อลมหนาวมาเยี่ยม ป่าล้อมบ้านบนเทือกเขาสูงปลอดภัยและเป็นที่อยู่อาศัยของชาวลั้ว เมืองน่าน แต่พื้นที่ทำกินรอบๆผืนป่าโล้นเลี่ยนเตียนโล่งด้วยว่า ถูกตัดไม้ใหญ่ลง เหลือเพียงที่ดินปราศจากการห่มคลุมของป่าไม้ที่เคยบดบังป้องกัน น้ำฝนถล่มและลมพายุที่อาจพาดผ่าน
สมดุลของธรรมชาติอาจก้ำเกินไปข้างใดข้างหนึ่ง แต่ด้วยวิถีชีวิตของชุมชนคนภูเขาเยี่ยงพี่น้องชาวลั้วเมืองน่านมิอาจแปรเปลี่ยน ป่าต้นน้ำสาขาแม่น้ำสปันขาดผืนป่าปกป้องและปลดปล่อยน้ำอย่างยั่งยืน กลายเป็นสายน้ำที่ไหลตามฟูกาลเท่านั้น และอาจไหลแรงจนกลายเป็นอุทกภัย เพราะป่าปกที่เหลือบนยอดเขาของขุนต้นน้ำมีเพียงกระจุกเล็กๆเหมือนผมก๊กของเด็กๆ
ชีวิตที่สุ่มเสี่ยงและล่อแหลม เดิมพันกันด้วยชีวิตต่อชีวิต ธรรมชาติ-ป่าไม้-สายฝน-หรือวิถีทำกิน