กตัญญุตา

กตัญญุตา

LEXITRON,GRATEFULNESS

โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ

            นิยามของคำว่า กตัญญุตา นั้น พระพุทธองค์ทรงตรัสสอนว่า บุตรและธิดาทั้งหลายต้องมีกตัญญุตา คือรู้คุณท่าน บำรุงพระคุณท่าน ให้มีความเจริญ  หรืออีกความหมายหนึ่งคือ ความเป็นผู้รู้อุปการคุณที่ท่านทำให้ ความเป็นผู้รู้คุณท่าน ตรงกับภาษาอังกฤษว่า LEXITRON หรือ GRATEFULNESS  ด้วยเหตุดังนิยาม พวกเราเหล่าพี่น้องลูกหลานจึงได้ร่วมใจกันไปถวายสังฆทานปัจจัยแด่พระสงฆ์เพื่ออุทิศผลบุญถึงมารดา ย่า ยาย ดังประสงค์อยู่ทุกปี

            บันทึกกระดาษแผ่นเล็กๆ จารึกไว้ว่า แม่เกิดเดือนสี่ ปีชวด ตรงกับ พ.ศ.2455  ตายไปเมื่อวันที่ 8 กันยายน พ.ศ.2541 ด้วยวัย 86 ปี สังขารที่ร่วงโรยไปตามกาลเวลา ทำให้แม่ต้องจากพวกเราไปอย่างไม่มีวันหวนคืนกลับมา  แต่ภาพในอดีตของผู้หญิงร่างเล็ก ผิวเนื้อดำแดง ใบหน้าเหลี่ยมๆมนๆ รอยยับย่นที่ใต้คางและหว่างคิ้ว กับรอยยิ้มเปื้อนน้ำหมาก ฟันดำปี๋ จำกันได้ติดตาตรึงใจเสมอ

            แม่เป็นคนขยันทำมาหากินแถมขยันหาเก็บ ขึ้นชื่อในหมู่วงศาคณาญาติว่า ประหยัดมัธยัตถ์  บ้างก็ว่าแกขี้เหนียว แต่คนใดที่มาขอยืมเงินไม่ได้ไปก็จะกล่าวลับหลังว่า ยายเฮียะขี้ตืด สารพัดสารเพ  ส่วนคนที่มายืมครั้งใดก็ได้ไปทุกครั้งก็จะกล่าวด้วยความชื่นชมด้วยสำนวนชวนใจอ่อน

            “เฮียะเอ้ย  เฮียไม่มีที่พึ่งแล้ว เหลือแต่เองนี่แหละ รบกวนสัก 2 แสนนะงวดนี้ หลานเองเยอะ แต่ละคนจะเปิดเรียน เลยเดือดร้อนเองอีกแล้ว”

เสียงที่กล่าวสั่นเครือน้ำตาคลอสองเบ้าตาดำขลับ  วาจาเป็นเอกเลขเป็นโทแท้เทียว มาทีไรไม่เคยพลาด แม่จะใจอ่อนและน้ำตาพาลจะไหลกับคำเอ่ยเอื้อนแผ่วๆนั้นทุกที  

            “ได้เฮีย เดี๋ยวฉันไปเอามาให้”             

             แล้วแม่ก็จะเดินหลบเข้าไปในห้อง เปิดกะบ่วง(ตู้เซฟเหล็กรูปสี่เหลี่ยมติดกุญแจดอกใหญ่) คว้าแบงค์แดงๆใบใหญ่ๆมา 2 มัดยื่นให้ “เฮีย” ๆจะรีบเหน็บเข้าใต้ผ้าขาวม้าคาดพุง  แล้วเฮียก็จากไป แต่ทุกครั้งที่เฮียวิดบ่อปลาเพื่อขาย จะต้องให้ลูกชายไม่คนใดก็คนหนึ่งหิ้วถังใส่ปลามาใส่ตุ่มขังปลาให้น้องสาวคนนี้มากเป็นพิเศษ นั่นแหละที่พวกเราได้กินห่อหมกปลาช่อนกันอิ่มเอมไปหลายวัน

ห้องหนังสืออนุสรณ์ของหลวงพ่อ 

             บางครั้ง พี่ชายกับน้องสาวคู่นี้จะเจอกันในบ่อนชนไก่  มาดนักเลงใหญ่เจ้าพ่อคลองกะโดน่าเกรงขาม ส่วนน้องสาวนั้นหรือ ด้วยความขยันหาเงิน วันโกนใดเปิดบ่อนชนไก่กัดปลาทีไร ก็ชอบทำข้าวแกงไปตั้งขายให้นักเลงไก่ นักเลงปลากัด

             “น้า ข้าวแกงจาน” เสียงหนุ่มเหน้าคราวลูกตะโกนสั่งแม่ค้าข้าวแกง

              “มึงไปตักเอาเอง กูกำลังต่อไก่อยู่” เสียงต่อรอง  3/2 ดังลั่นด้วยเสียงของน้าเฮียะที่ใครๆรู้จักกันทั่ว ผู้หญิงคราวแม่คนเดียวที่เปบไก่เสียงดัง 

              บ่อนเลิก แม้ค้าข้าวแกงหาบกลับ ได้เท่าไรก็ไม่เท่าได้เงินจากการพนันตีไก่กัดปลา เฮ้อ ชีวิตแสนสนุกของแม่-ยาย-ย่า-อาม่า 

              ปีนี้ 8 กันยายน 2561 ตรงกับวันเสาร์พอดี ถวายสังฆทานที่วัดชลประทานนะ 11 โมง ไลน์ในมือถือบ่งบอกว่าเช่นนั้น ไม่ต้องโทรศัพท์หากันเหมือนเก่า ไม่ต้องนัดหมายด้วยการเขียนการ์ดให้เปลืองน้ำหมึก รวดเร็วทันใจได้เป้าหมายชัดเจน หลังการถวายสังฆทานก็ไปร่วมรับประทานอาหารหวานคาวด้วยกัน ถือเป็นกิจกรรมสังสรรค์ครอบครัววันหนึ่งจึงได้พบพาน

             “มื้อนี้ เงินค่าเช่านาของอาม่า นาคลองอีดูด จ่ายเหมือนทุกปี” เสียงประธานการนำทำบุญดังขึ้นเช่นทุกปี

              วัดชลประทานรังสฤษฏ์ อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี ในความอนุเคราะห์ที่ดินสร้างพุทธสถานของกรมชลประทาน  ริมถนนติวานนท์ ฝั่งตรงข้ามกรมชลประทาน  วัดนี้เป็นวัดที่ ท่านปัญญานันทภิกขุ เป็นเจ้าอาวาสมานานนม จะกี่สิบปี ก็ช่าง แต่ภายในบริเวณวัดร่มรื่นด้วยแมกไม้นานาพันธุ์ ให้ร่มเงาและผ่อนคลายหายร้อนจากแดดและลม

              ภาพความทรงจำที่ยังประทับอยู่ในใจเสมอมา เมื่อครั้งปีพ.ศ.2504 ผมยังเรียนหนังสือชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 (มศ.1) ห้องข. โรงเรียนผักไห่สุทธาประมุข อำเถอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา วันหนึ่ง ครูประกาศหน้าชั้นว่า จะมีพระนักเทศน์ชื่อดัง ชื่อ พระปัญญานันทภิกขุ มาจากกรุงเทพ จะมาเทศนาธรรมแก่นักเรียนทั้งโรงเรียน ผมจึงได้ไหว้เวียนแด่ท่านแต่นั้นมา

              ผมไปงานศพ งานถวายสังฆทาน ทำบุญหลายครั้งก็ที่วัดชลประทานแห่งนี้ ได้นั่งใต้ร่มเงาใบไม้ ได้เห็นพระสงฆ์ฉันบนลานหินโค้ง ได้ฟังธรรม แม้ผมจะเป็นคนปัญญาทึบทางธรรมแต่ผมก็จดจำอิริยาบถของพุทธศาสนิกชนที่รายรอบอย่างละเอียด ได้เห็นคนนั่งสมาธิ ได้เห็นคนพนมมือหลับ ได้เห็นคนหนุ่มคนสาวและคนแก่เฒ่าเหลาเหย่ เดินโขยกเขยกตักบาตร

              เมื่อสิ้นท่าน ได้มีผู้ใจบุญสร้างอาคารจอดรถยนต์ถวายพร้อมสวนต้นโสกพวงนับร้อย อาคารหลังใหญ่ตั้งชื่อว่าอะไรก็ไม่ชอบจดจำ แต่ภายในอาคารเสมือนเป็น ห้องสมุด อนุสรณ์สถาน ของท่านปัญญานันทภิกขุ มีกระทั่งห้องรับรองที่ให้ญาติธรรมได้พักผ่อน  และมีรูปจำลองพุทธคยาให้กราบไหว้  แน่นอนว่า ทุกสรรพสิ่งล้วนเสกสรรปั้นแต่งขึ้นตามสถาปัตยกรรมร่วมสมัย สวยงามและยิ่งใหญ่อลังการ

              ด้วยความกตัญญุตาของบรรดาลูกหลานเหลน จึงได้แสดงมุฑิตาจิตอุทิศส่วนกุศลแด่ แม่ ยาย ย่า อาม่า ผู้มีพระคุณเสมอมา

              กล่าวกันว่า คนใดไร้ความกตัญญู ย่อมมีชีวิตที่หดหู่ เศร้าหมอง โชคมีน้อย ด้อยทรัพย์ศฤงคาร อนันตริยกรรมที่ทำดีๆมีแต่จะเอื้อให้มีความสุขสำราญบานใจ เปล่งวาจาให้ขึ้นใจ กตัญญุตามหาโชค กตัญญุตามหาชัย กตัญญุตาปลอดโรคปลอดภัย ไชโย

             แม้ไม่ถูกหวยรวย 30 ล้าน ก็เบิกบานใจได้แต่ความสุขสม และอิ่มเอิบไปทั่วทุกตัวคน