บวชทดแทนพระคุณแม่
โดย ป่าน ศรนารายณ์ เรื่อง-ภาพ
เสียงเพลงที่ร้องผ่านเครื่องขยายเสียงดังแว่วไปไกลในท้องทุ่งกว้างห่างชุมชน คนริมคลอง เป็นเสียงร้องของชาญ เย็นแข เผยแพร่มาตั้งแต่วันที่ 4 มิถุนายน 2492 ยังคงมีมนต์ขลัง
“แม่นี้มีบุญคุณอันใหญ่หลวง ที่เฝ้าหวงห่วงลูกแต่หลังเมื่อยังนอนเปล แม่เราเฝ้าโอละเห่ กล่อมลูกน้อยนอนเปล ไม่ห่างหันเหไปทางใด.........”
นำพล ไกรงู เป็นลูกชายคนสุดท้องของ แม่มะลิ ไกรงู ในชุดนาคตามวัฒนธรรมประเพณีการแต่งกายของนาคพุทธรามัญ(มอญ) ก้มลงกราบแทบเท้าแม่ผู้มีค่าเหนือน้ำนมที่เคยดื่มกินจนเติบใหญ่ หลังจากกราบไหว้ผีมอญในเรือนเรียบร้อยแล้ว แม่มะลิน้ำตาคลอด้วยความปีติ นำพลก้มกราบแทบเท้าแน่นิ่งด้วยหัวใจ ป่านพยายามกล้ำกลืนน้ำตาที่เอ่อเจียนล้นขอบตา เป็นความงดงามของลูกชายที่ทำหน้าที่เมื่อถึงคราวต้องบวชเรียนเพื่อทดแทนค่าน้ำนมแม่
นาคนำพลเดินลงไปยังลานกว้างของบ้านริมทุ่งชายคลองหลังใหญ่ นำพลมีพี่น้องถึง 13 คน เขามีพี่ชาย 5 คน พี่สาว 7 คน เขาเป็นคนสุดท้องจึงได้เรียนหนังสือจนจบปริญญาตรีจากพระจอมเกล้า นนทบุรี มีเพื่อนๆมาร่วมงานเพียบ ทุกคนเป็นชายหนุ่มฉกรรจ์ที่อาสามาช่วยงานบวชทดแทนพระคุณแม่ของเพื่อน ทันทีที่เห็นนาคนำพลในชุดสวย เพื่อนๆเฮกันสนั่นทุ่ง
น้า-พี่สาว-ญาติๆนาคนำพลสนุกเต็มๆ
แม่มะลินำขบวนญาติพี่น้องท้องเดียวกันทั้งหมด 9 คน และเพื่อนบ้านญาติทั่วๆไปอีกนับร้อย ไปนั่งเรียงกันไปตามสถานะทางอายุและวัยวุฒิ เพื่อให้นาคได้ขอขมาลาบวช ด้วยน้ำอบไทยขวดหนึ่งในมือของนาค กราบและพรมน้ำอบใส่ฝ่ามือของแม่มะลิและหมู่ญาติๆ แต่ละคนโอบไหล่ ลูบหลัง ท่องบ่นไปตามความเชื่อและความอยากจะอำนวยชัยให้พรแก่นาค
แม่มะลิ ไกรงู
น้าสาวและพี่สาวนาคนำพล
เสร็จการขอขมา พ่อนาคนำพลก็ไปนั่งบนเก้าอี้ตัวหนึ่ง ซึ่งมีโอ่งน้ำใบเขื่องตั้งอยู่ น้ำปริ่มขอบโอ่ง เพื่อให้ญาติโยมได้อาบน้ำนาคตามประเพณีการบวช อันเป็นแบบอย่างของพุทธศาสนิกชนซึ่งป่านสังเกตแล้วว่าคล้ายคลึงกันระหว่างชาวไทยและชาวรามัญ แตกต่างกันที่รูปลักษณ์ของนาค
นาคขอขมาลาโทษ
อาบน้ำนาค
นาคตามพุทธไทยมักให้ญาติที่เคารพโดยเริ่มจากพ่อแม่ไล่ไปจนถึงคนที่อาวุโสหลังๆ เมื่อปลงผมแล้วก็ต้องกันคิ้วออกจนเกลี้ยงเกลา ชโลมด้วยขมิ้นผงเหลืองและหอมกรุ่น เพื่อช่วยบรรเทาอาการแสบจากใบมีดโกน นุ่งผ้าถุงขาว สวมเสื้อสีขาว แต่นาคพุทธรามัญนั้นไม่ปลงผม ไม่กันคิ้ว นุ่งผ้าถุงสีสันสวยๆ สวมเสื้อกล้ามและทับด้วยสไบเฉียงสีสดๆ จะปลงผมก่อนบวชเมื่อจะเข้าโบสถ์ ป่านก็เลยได้รูปพ่อนาคจากพี่น้องรามัญมาอวดนี่แหละค่ะ
หลังการอาบน้ำนาคแล้ว ก็เป็นช่วงเวลาที่สนุกสุดๆเมื่อบรรดาพี่ๆ ญาติๆ ได้ถลากันออกมาเต้นแร้งเต้นกากันอย่างสนุกสนาน เป็นความสุขและปลื้มปีติที่น้องชายคนสุดท้องจะได้บวชเรียนในบวรพุทธศาสนา ระหว่างนี้พ่อนาคกลับขึ้นไปแต่งองค์ทรงเครื่องอีกครั้ง เพื่อแห่แหนกันไปยังวัดสโมสร วัดของพี่น้องชาวรามัญย่านไทรน้อย จ.นนทบุรี
ขบวนแห่นาคไปวัด
น้าสาวและพี่สาวนาคพร้อมลุย
ขบวนแห่นาคไปทำขวัญนาคที่วัดสนุกตามประสาชาวรามัญพื้นบ้านไทรน้อย ส่วนการทำขวัญนาคนั้นเป็นหน้าที่ของพระสงฆ์ผู้ทำหน้าที่ท่องบ่นมนต์ให้เป็นขวัญแด่พ่อนาค ไม่มีการทำขวัญอย่างพุทธไทย ไม่มีการจ้างหมอทำขวัญ บนถนนริมทุ่งชายนาแสนยาวไกลเสียงแตรวงดังลั่นสนั่นทุ่ง นักเต้นที่เห็นหน้าประจำงานอันได้แก่พี่สาว น้าสาว เพื่อนๆและญาติๆ เต้นนำหน้านาคไปตลอดเส้นทาง ลองคิดดูทั้งไปและกลับหลายกิโลเมตร ไม่เหน็ดเหนื่อย ชิมิ ชิมิ
แม่มะลิจัดโต๊ะกลมไว้รับแขก ญาติพี่น้องเพื่อนบ้านมาช่วยกันทำอาหารหวานคาวเพื่อเลี้ยงรับรองผองเพื่อนที่มาร่วมงาน อันเป็นวัฒนธรรมดีงาม ได้เสวนากันตามประสาคนบ้านใกล้เรือนเคียง ได้ทักทายญาติพี่น้องที่ออกเรือนไปอยู่ไกลห่าง ได้รับความปลาบปลื้มปีติที่หลานคนสุดท้องบวชทดแทนพระคุณแม่
ถ้าป่านมีลูกชายสักคน ป่านก็อยากเห็นชายผ้าเหลืองเหมือนแม่มะลิ แต่วันนี้ ป่านยังหาใครมาช่วยเติมเต็มไม่ได้เลย ความหวังช่างห่างไกล ในโอกาสทองวันนี้ ป่านขออนุโมทนาบุญร่วมด้วยช่วยกันมุ่งสู่ร่มกาสาวพัตรอันสวยงาม สาธุ สาธุ
นาคนำพล ไกรงู ในหมู่เพื่อนๆและพี่น้อง
พี่น้องสองสาวสวย...แสงนะ
พี่สาวแต่งหน้านาค
ไตรเทพ ไกรงู พ่องานใหญ่
น้ำยากินกับขนมจีน อร่อยมาก