หนึ่งภาพ 1,000 คำ "ขนาดจำกัด"
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ผมเห็นต้นโพธิ์ที่เชิงดอยพระธาตุลำปางหลวง ลำต้นเปลาตรงไม่สูงนักแต่โคนต้นมีพูพอนแผ่ขยายออกรอบต้น พูพอนนี้มีเฉพาะต้นไม้บางชนิด บางชนิดไม่มีพูพอน แต่บางชนิดมีอย่างต้นโพธิ์ต้นนี้
ตามหลักวิชาการป่าไม้ พิสูจน์แล้วว่า ระบบรากแผ่กว้างไปจรดปลายร่มเงาที่เรือนยอดตก เป็นสมดุลย์ธรรมชาติที่ช่วยค้ำยันให้ต้นไม้สามารถโต้ลมและพายุได้
ผมเดินไปยืนกางแขนสุดแขน ยังไม่เท่าความกว้างของลำต้น ไม่ได้เอาเทปไปวัดจึงไม่รู้ขนาดที่ระดับสูงเพียงอก(1.30 ซม.) และก็ไม่มีเพื่อนไปร่วมโอบแขนรอบลำต้น จึงตอบไม่ได้ว่าโพธิ์ต้นนี้มีเส้นรอบวงเท่าไรเมตร หรือกี่คนโอบ
ถ่ายรูปและเขียนมานี้เพื่อจะบอกว่า ต้นไม้มีขนาดจำกัดเป็นลักษณะของต้นไม้แต่ละชนิด แม้ว่าเมื่อแรกปลูกต้นโพธิ์ด้วยกล้าขนาดเล็กๆ แต่ด้วยพื้นที่ดิน น้ำอุณหภูมิและอินทรีย์วัตถุ ทำให้ต้นโพธิ์สามารถเติบโตได้จนถึงขนาดจำกัดของเขา
ดังนั้น เมื่อท่านเห็นต้นยางนา ต้นตะเคียน ต้นสัก ต้นประดู่ ฯลฯ จะมีขนาดใหญ่เพียงใด ขึ้นอยู่กับลักษณะประจำพันธุ์ของแต่ละชนิดนั้นๆ ดังนั้นต้นไม้บางต้นแม้นำไปปลูกบนพื้นที่กว้างใหญ่เพียงใด ก็จะเจริญเติบโตได้ไม่เกินกว่าขนาดจำกัดของเขา เช่นเอาไม้พุ่มขนาดเล็กไปปลูกบนเขาทั้งลูก ้ตนเดียวโดด เขาก็จะโตเท่าขนาดจำกัดของชนิดพันธุ์ของเขา เหมือนคนที่มีพันธุ์พ่อแม่สูงใหญ่ อาจได้ลูกสูงใหญ่เทียมกัน แต่คนแคระหากมีลูกออกมา ก็จะได้ลูกแคระเว้นแต่มียีนบางตัวที่ใหญ่หรือผ่าเหล่าผ่ากอ
หนึ่งภาพ 1,000 คำวันนี้ วิชาการนิดหน่อยนะครับ